Typografia internetowa — 500 lat tradycji
Wprawdzie typografia internetowa jest dziedziną młodą, tradycje typograficzne sięgają czasów Gutenberga, a jeszcze wcześniej pisma i druku na dalekim wschodzie. Nie można zapominać o tych wiekach doświadczeń i wiedzy. Tylko ten, kto zagłębił się w tajniki tradycyjnej typografii może z powodzeniem rozpocząć przygodę na jej szerszym polu – typografią multimedialną w sieci.
Główne różnice pomiędzy typografią cyfrową a tradycyjną to:
- dynamiczny sposób przeglądania tekstu przez czytelnika (skanowanie tekstu)
- ekran monitora ma bardzo małą rozdzielczość (72 lub 96 dpi kontra 600 lub 1200 dpi w druku)
- multimedialność — strony internetowe muszą wyglądać dobrze na różnych mediach: monitorze, po wydruku, na wyświetlaczu telefonu komórkowego, a nawet czytane przez screen reader.
-
o ostatecznym wyglądzie strony decydują:
- różnorodność sprzętu — końcowy wygląd uzależniony jest od sprzętu jakim dysponuje użytkownik
- róźnorodność i ograniczenia oprogramowania — wygląd strony internetowej często uzależniowny jest od oprogramowania jakiego używa użytkownik: systemu operacyjnego, rodzaju przeglądarki i jej wersji, dostępnych fontów
- użytkownik ma możliwość zmiany wyglądu (np. powiększenie czcionki)
- litery na ekranie świecą własnym światłem, a litery drukowane światłem odbitym
- projektant nie musi oszczędzać materiału (papieru, ilości użytych kolorów)
Ale cokolwiek by nie różniło typografii tradycyjnej i internetowej, w obu przypadkach idzie o to samo: o funkcjonalność, czytelność i estetykę. W obu przypadkach trzeba mieć pojęcie jak wykorzystać wiedzę jak działa ludzkie oko, jakie są zasady danego języka, alfabet, słownictwo, czym są porządek, różnorodność, rytm, kontrast, symetria, równowaga, napięcie, skala, przestrzeń, tekstura, kształt, światło, cień, kolor…
Typografia komputerowa zaczyna się w miejscu, gdzie kończy się typografia tradycyjna. Aby dobrze radzić sobie z typografią na stronach internetowych trzeba mieć wiedzę z zakresu projektowania graficznego, estetyki i kompozycji, histrorii pisma i wszystkich sprawach wypracowanych przez drukarzy od czasów Gutenberga, takich jak kroje pisma, ich rozmiary, sposoby ułożenia stronicy, odpowiedniego nazewnictwa itp.
Typografia komputerowa zaczyna się w miejscu w którym kończy się typografia tradycyjna i tym samym jest dziedziną szerszą niż typografia tradycyjna. Tu potrzebna jest bardzo dobra znajomość oprogramowania, informatyki a czasami wręcz matematyki, działania internetu, prawa autorskiego i standardów kodowania stron internetowych.
Typografia służy czytelnikowi. Musi być dostosowana to tego, jak zachowuje się czytelnik. Strony internetowe są czytane w inny sposób niż tradycyjne drukowane pismo. Do tego dochodzą elementy różnych mediów: wersje na monitor, telefon komórkowy, do druku i dla niewidomych (dźwiękowe).
Jakkolwiek by się nie różniły, należy wykształcić się najpierw na podstawie kilkusetletniej klasyki typografii. Poniżej lista wartościowych publikacji na temat typografii i liternictwa.
Książki
- Bringhurst Robert, Elementarz stylu w typografii, Wydawnictwo Design Plus, 2007
- Bringhurst Robert, Elements of typograpgic style, Hartley and Marks Publishers; Third edition edition, 2004
- Felici Jeames, Kompletny przewodnik po typografii. Zasady dobrego składu. Wydawnictwo Słowo/Obraz/Terytoria, 2007, seria Biblioteka Typografii pod redakcją Janusza Górskiego
- Willberg H.P., Forssman F., Pierwsza pomoc w typografii. Wydawnictwo Słowo/Obraz/Terytoria, Gdańsk 2004 seria Biblioteka Typografii pod redakcją Janusza Górskiego
- Tyczkowski Krzysztof, Lettera Magica, Wydawnictwo Polski Drukarz, Łódź 2005
- Bednarczuk Eugeniusz, Graficzny rozwój litery, Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, Warszawa 1956
- Bernaciński Stefan, Liternictwo, WSiP, Warszawa 1990
- Bogusławski Lucjan, Korekta drukarska i wydawnicza, Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, Warszawa 1964
- Chwałowski Robert, Typografia typowej książki, Gliwice, Helion 2002
- Cichocki L., Pawlicki T., Ruczka I., Poligraficzny słownik terminologiczny, Warszawa, Polska Izba Druku 1999
- Drabczyński Marian, Zecerstwo, Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, Warszawa 1957
- Encyklopedia wiedzy o książce Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1971
- Druździel Mieczysław, Fijałkowski Tadeusz, Inwentorium wiedzy o poligrafii. Tom. 1. Zecerstwo, Ossolineum, Wrocław 1988
- Druździel Mieczysław, Fijałkowski Tadeusz, Przygotowanie typograficznych form drukowych, WSiP, Warszawa 1989
- Frutiger Adrian, Człowiek i jego znaki, Do/Optima, Warszawa 2003
- Górska Barbara, Krzysztof Plantin i Officina Plantiniana, Ossolineum, Wrocław 1989
- Instrukcja technologiczna. Skład ręczny i maszynowy, t. I, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Warszawa 1965
- Kuglin Jan, Poligrafia książki, Wrocław, Ossolineum 1964
- Kafel Mieczysław, Zarys techniki wydawniczej Warszawa, Wydawnictwa Przemysłu Lekkiego i Spożywczego 1955
- Kafel Mieczysław, Zarys techniki wydawniczej Warszawa, Wydawnicta Naukowo-Techniczne 1971, wyd. II przerobione
- Kalisz B. (oprac.) Słownik wydawcy Warszawa, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne 1997
- MalinowskaTekla, Syta Ludwik, Redagowanie techniczne książki, WNT, Warszawa 1977
- Nowak Tadeusz, Cztery wieki polskiej książki technicznej, Państwowe Wydawnictwa Techniczne, Warszawa 1961
- Przywecka-Samecka Maria, Drukarstwo muzyczne w Europie do końca XVIII wieku, Ossolineum, Wrocław 1987
- Przywecka-Samecka Maria, Drukarstwo muzyczne w Polsce do końca XVIII wieku, Polskie Wydwawnictwo Muzyczne, Kraków 1969
- Rypson Piotr, Książki i strony. Polska książka awangardowa i artystyczna w XX wieku, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, Warszawa 2000
- kierkowska Elżbieta, Wyspiański artysta książki, Wrocław, Ossolineum 1970
- Sowiński Janusz, Adam Półtawski. Typograf artysta, Wrocław 1988.
- Szántó Tibor, Pismo i styl Wrocław, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo 1986
- Tomaszewski Andrzej, Leksykon pism drukarskich, Krupski i S-ka, Warszawa 1996
- Tomaszewski Andrzej, Zapiski książkoroba, Wydawnictwo Do, 2006
- Trzaska Filip, Podstawy techniki wydawniczej, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987
- Trzaska Filip, Poradnik redaktora Warszawa, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne 1976
- Trznadlowski Jan, Edytorstwo. Tekst, język, opracowanie Warszawa, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne 1978
- Wiercińska Janina, Sztuka i książka, PWN, Warszawa 1986
- Wills Frantz Herman, Grafika reklamowa, WNT, Warszawa 1972
- Wojeński Jan, Technika liternictwa, PWE, Warszawa 1969
- Współczesne polskie drukarstwo i grafika książki. Mały słownik encyklopedyczny, Wrocław, Ossolineum 1982
- Zasady typowego opracowania edytorskiego, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1962
- Zasady typowego opracowania edytorskiego naukowych wydawnictw ciągłych, Warszawa, PWN 1964
- Zachrisson Bror, Studia nad czytelnością druku, Warszawa, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne 1970
Normy branżowe
- PN-73/P-55009 Pisma drukarskie: klasyfikacja i metody określania cech strukturalnych pism łacińskich
- PN-70/P-55010 Jednostki wielkości typograficznych
- PN-90/P-55012 Pismo drukarskie: zasady ustalania wymiarów
- PN-72/P-55020 Formaty gazet
- PN-74/P-55021 Formaty książek, broszur i czasopism
- PN-75/P-55022 Formaty kolumn książek, broszur i czasopism
- PN-81/P-55025 Maszynopis wydawniczy książek, broszur i czasopism
- PN-72/P-55036 Znaki korektorskie i wykonywanie korekty drukarskiej
- PN-74/P-55141 Materiał zecerski do składania ręcznego: zasady podziału i charakterystyka techniczna
- PN-64/P-55143 Stopnie materiału zecerskiego
- PN-83/P-55366 Zasady składania tekstów w języku polskim
- PN-78/N-01222/00 Kompozycja wydawnicza książki: postanowienia ogólne
- PN-78/N-01222/01 Kompozycja wydawnicza książki: karty tytułowe
- PN-78/N-01222/02 Kompozycja wydawnicza książki: materiały wprowadzające
- PN-78/N-01222/03 Kompozycja wydawnicza książki: tekst główny
- PN-78/N-01222/04 Kompozycja wydawnicza książki: materiały uzupełniające tekst główny
- PN-78/N-01222/05 Kompozycja wydawnicza książki: materiały informacyjno-pomocnicze
- PN-78/N-01222/06 Kompozycja wydawnicza książki: indeksy
- PN-79/N-01222/07 Kompozycja wydawnicza książki: bibliografia załącznikowa
- PN-78/N-01222/08 Kompozycja wydawnicza książki: okładka i obwoluta
- BN-76/7440-03 Zasady formowania kolumn książek, broszur i czasopism
- BN-65/7440-04 Zasady składania wzorów chemicznych
- BN-65/7440-05 Zasady składania wzorów matematycznych
- BN-66/7440-06 Zasady składania i formowania tabel
- BN-71/7401-03 Materiały i procesy wydawnicze: nazwy i określenia
- BN-71/7401-04 Zecerstwo: nazwy i określenia
- BN-77/7401-15 Pismo drukarskie: podstawowe nazwy i określenia
- BN-86/7401-17 Skład fotograficzny: nazwy i określenia
- BN-65/7442-04 Materiał zecerski: linia pisma